Alfred Jahn urodził się 22 kwietnia1915 roku we Lwowie, na ubogim Kleparowie, w spolonizowanej rodzinie rzemieślniczej, jako najmłodszy z czworga dzieci pochodzącego z Wiednia Fryderyka Jahna i Heleny Jaworskiej. We Lwowie, w tym wieloetnicznym, wielowyznaniowym i wielokulturowym tyglu spędził dzieciństwo i lata młodzieńcze. Tu ukończył gimnazjum, w którym zaczęła się jego fascynacja przyrodą Roztocza i Podola, a zwłaszcza Nadbuża, którym poświęcił pierwsze naukowe noty, publikowane od 1936 roku, jeszcze w trakcie studiów geograficznych na Uniwersytecie Jana Kazimierza, na który wstąpił we wrześniu 1933 roku.
Burzliwe lata trzydzieste wywarły znaczący wpływ na ukształtowanie politycznych i ideologicznych postaw młodego Alfreda Jahna, dla którego imperatywem stało się mozolne pięcie się po drabinie życia w drodze do kariery naukowej i wyższego statusu społecznego. W trakcie zaledwie trzech i pół roku ukończył studia geomorfologiczne i geologiczne pod bezpośrednim kierunkiem Augusta Zierhoffera, pośrednim także geofizyka i meteorologa Henryka Arctowskiego oraz geologów Wojciecha Rogali i Juliana Tokarskiego. Wielki wpływ na ukształtowanie osobowości młodego badacza miały także autorytet i sława naukowa Eugeniusza Romera, choć Jahna do „romerydów” nigdy nie zaliczano. W kwietniu 1937 r. uzyskał magisterium, a przełomowym wydarzeniem w życiu naukowym okazał się udział w wyprawie grenlandzkiej pod kierunkiem Aleksandra Kosiby. Po powrocie z wyprawy, z końcem 1937 r. objął stanowisko asystenta w Instytucie Geograficznym. Na początku 1939 r. miał już gotową rozprawę doktorską o dynamice procesów glebowych w środowisku peryglacjalnym.
Zapowiadającą się karierę naukową na Uniwersytecie Jana Kazimierza przerwał wybuch wojny, wkroczenie wojsk sowieckich i likwidacja polskiego uniwersytetu, wreszcie od 1941 roku okupacja niemiecka. Zmusiła ona Alfreda Jahna, podobnie jak wielu innych, do podjęcia pracy w słynnym laboratorium bakteriologicznym Rudolfa Weigla. Ucieczką od ówczesnej, tragicznej dla wielu rzeczywistości, stała się praca naukowa i pisanie wspomnień z wyprawy grenlandzkiej (ukazały się już po wojnie, jako Kraj biały czy zielony? i ze względu na ich poznawcze i literackie walory, doczekały się kilku wydań).
Po wojnie, która we Lwowie zakończyła się w lipcu 1944 r., zmuszony do opuszczenia uniwersytetu, podjął pracę w miejscowym Urzędzie Geologicznym. W 1945 r. wraz z żoną Marią i córką Jadwigą przeniósł się do Lublina, gdzie na nowo utworzonym Uniwersytecie im. Marii Curie-Skłodowskiej został adiunktem, a po habilitacji w Poznaniu w 1946 r. pod naukowym kierownictwem osiadłego tam prof. Augusta Zierhoffera, objął w Lublinie stanowisko docenta. Równocześnie rozpoczął pracę w Regionalnym Urzędzie Planowania Przestrzennego i w miejscowym Liceum Rolniczym. Czteroletni pobyt w Lublinie stał się okazją do podjęcia pionierskich studiów nad geomorfologią Wyżyny Lubelskiej, a opublikowana w 1956 r. obszerna monografia Wyżyna Lubelska była pierwszą geograficzną syntezą geograficzną tego regionu Polski. Konflikt z ówczesnym kierownikiem Instytutu Geograficznego był zapewne główną przyczyną skorzystania z propozycji prof. Juliana Czyżewskiego, organizatora Instytutu Geograficznego na reaktywowanym Uniwersytecie Wrocławskim, do przeniesienia się w 1949 r. do Wrocławia, gdzie skupiła się większość uczniów Romera, i objęcia katedry Geografii Fizycznej po prof. Mieczysławie Klimaszewskim. Dodatkowym motywem decyzji była życzliwość ówczesnego rektora uniwersytetu, prof. Stanisława Kulczyńskiego, którego Alfred Jahn darzył wielkim szacunkiem i uznaniem.
Trwający ponad 40 lat okres wrocławskiej działalności naukowej, dydaktycznej, organizacyjnej i społecznej był dla Alfreda Jahna nadzwyczaj pracowity i twórczy. Po odjeściu prof. Czyżewskiego na emeryturę, Alfred Jahn został w 1958 r. dyrektorem Instytutu Geograficznego, którym kierował do 1968 r. Tu tworzył zręby wrocławskiej szkoły geomorfologicznej, rozwijając badania w dziedzinie geomorfologii glacjalnej i peryglacjalnej, geomorfologii strukturalnej i klimatycznej, geologii czwartorzędu, a także badania współczesnych procesów rzeźbotwórczych, rozwijając zarazem kontakty geografów wrocławskich z nauką światową.
W 1971 r. został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk, a w 1982 r. jej członkiem rzeczywistym. Wraz z prof. Aleksandrem Kosibą uczynił Wrocław jednym z głównych ośrodków badań polarnych. Opracowywał programy badań naukowych i uczestniczył w wielu polskich i międzynarodowych ekspedycjach polarnych: na Spitsbergen (1957, 1958, 1974, 1978, 1985, 1986), do Arktyki Kanadyjskiej (1960, 1970, 1975), na Alaskę (1960, 1970, 1975) i Syberię (1966, 1969, 1973). W 1972 r. zainicjował działalność Polskiego Klubu Polarnego, któremu przewodniczył do 1982. W tym samym roku objął przewodnictwo Komitetu Badań Polarnych PAN, a po upływie kadencji został jego honorowym przewodniczącym. W latach 1971-1975 pełnił zaszczytną funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Geograficznego.
Aktywnie działał w organizacjach międzynarodowych, pełniąc w nich funkcje kierownicze: w Komisji Geomorfologii Peryglacjalnej (1972-1976), później w Komisji Eksperymentów Terenowych w Geomorfologii w Międzynarodowej Unii Geograficznej, w Komitecie Badań Naukowych Antarktydy, w Międzynarodowym Stowarzyszeniu Badań Zmarzliny i in. Był m.in. członkiem wielu krajowych i zagranicznych towarzystw naukowych, w tym Norweskiej Akademii Nauk, Belgijskiego Towarzystwa Geologicznego i niemieckiej Akademii Badaczy Przyrody Leopoldina. Towarzystwa: Polskie Towarzystwo Geograficzne, Towarzystw Przyrodników im. Kopernika, Polskie Towarzystwo Geologiczne, Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Wrocławskie Towarzystwo Naukowe i Opolskie Towarzystwo Naukowe obdarzyły go członkowstwem honorowym. W latach 1988-1990 przewodniczył Komisji Nauk o Ziemi wrocławskiego Oddziału PAN.
W latach 1961-1967 był redaktorem wydawnictw uniwersyteckich Acta Universitatis Wratislaviensis, a w latach 1968-1997 redaktorem naukowym wydawanego we Wrocławiu Czasopisma Geograficznego. W latach 1959-62 był prorektorem, a w latach 1962-1968 rektorem Uniwersytetu Wrocławskiego, trwale zapisując się w pamięci studentów i mieszkańców Wrocławia swą patriotyczną, bezkompromisową postawą w czasie pamiętnych wydarzeń marca 1968 roku.
Powszechny szacunek i wdzięczność rodaków przyniosła mu działalność jako przewodniczącego Społecznego Komitetu Odbudowy Panoramy Racławickiej w latach 1980-1985, dzięki której Panoramę w 1985 r. przywrócono społeczeństwu. Działalność naukową uhonorowały uniwersytety, nadając mu godność doktora honoris causa: Uniwersytet Wrocławski w 1985 r., Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej w 1987 r., Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w 1990 r. i Uniwersytet Narodowy im. Iwana Franki w 1999 r. W 1985 r. otrzymał Nagrodę Miasta Wrocławia i Nagrodę Prasy Dolnośląskiej, a w 1995 r. otrzymał najwyższą godność Honorowego Obywatela Wrocławia (Civitate Wratislavienti Donatus). Uhonorowano go także Nagrodą Państwową (1953) i najwyższymi odznaczeniami państwowymi, regionalnymi i związkowymi, m.in. Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Edukacji Narodowej, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy I kl.
W naukowej spuściźnie pozostawił obszerny dorobek naukowy i popularyzatorski, dokumentowany z górą 380 publikacjami, wśród których na szczególną uwagę zasługują: Less, jego pochodzenie i związek z klimatem epoki lodowej (1950), Zjawiska krioturbacyjne plejstoceńskiej i współczesnej strefy peryglacjalnej (1951), Denudacyjny bilans stoku (1954), Wyżyna Lubelska. Rzeźba i czwartorzęd (1956), Geneza skałek granitowych (1962), Problemy strefy peryglacjalnej (1972, wyd. ang. 1974), Geneza i wiek rzeźby Sudetów (1980). Autor książek popularno-naukowych Kraj biały czy zielony (1946), Alaska (1966), Grenlandia (1969), Lód i zlodowacenia (1971) i in. oraz wspomnienia autobiograficzne Z Kleparowa w świat szeroki (1991).
Alfred Jahn zmarł nagle 1 kwietnia 1999 r. i żegnany przez wielu uczniów, współpracowników, przyjaciół, duchowieństwo i przedstawicieli władz akademickich i władz miasta spoczął w grobowcu rodzinnym na cmentarzu św. Wawrzyńca we Wrocławiu.
Oprac.: Janusz Czerwiński, 2001